ความหมายของประสิทธิภาพ และประสิทธิผล

ประสิทธิภาพ และ ประสิทธิผล

             ในการทำงานใดก็แล้วแต่มักมีการกำหนดวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมายว่าเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล  แต่ยังมีหลายคนสับสนกับคำว่าประสิทธิภาพ และประสิทธิผล แตกต่างกันอย่างไร  การทำงานที่ประสบผลสำเร็จวัดได้จากประสิทธิภาพหรือประสิทธิผล  เป็นข้อสงสัยที่ได้ยินมาเสมอ  ๆ ความแตกต่างระหว่างประสิทธิภาพและประสิทธิผลเพื่อความเข้าใจ จึงพอสรุปได้ว่า

             ประสิทธิภาพ(Efficiency ) หมายถึง กระบวนการดำเนินงานที่มีลักษณะดังนี้
             1. ประหยัด  (Economy)ได้แก่  ประหยัดต้นทุน(Cost)   ประหยัดทรัพยากร (Resources)  และประหยัดเวลา (Time)       
             2. เสร็จทันตามกำหนดเวลา  (Speed) 
             3. คุณภาพ (Quality)  โดยพิจารณาทั้งกระบวนการตั้งแต่ปัจจัยนำเข้า (Input) หรือวัตถุดิบ มีการคัดสรรอย่างดีมีกระบวนการดำเนินงาน กระบวนการผลิต(Process)ที่ดี  และมีผลผลิต (Output) ที่ดี    

             ดังนั้น  การมีประสิทธิภาพจึงต้องพิจารณากระบวนการดำเนินงานว่า ประหยัด รวดเร็ว มีคุณภาพของงานซึ่งเป็นกระบวนการดำเนินงานทั้งหมด

             ประสิทธิผล  (Effective ) หมายถึง  ผลสำเร็จของงานที่เป็นไปตามความมุ่งหวัง (Purpose) ที่กำหนดไว้ในวัตถุประสงค์  (Objective) หรือเป้าหมาย  (Goal)  และเป้าหมายเฉพาะ  (Target)  ซึ่งประกอบด้วย
             1.  เป้าหมายเชิงปริมาณ  จะกำหนดชนิดประเภทและจำนวนของผลผลิต  สุดท้ายต้องการที่ได้รับเมื่อการดำเนินงานเสร็จสิ้นลง
             2.  เป้าหมายเชิงคุณภาพ  จะแสดงถึงคุณค่าของผลผลิตที่ได้รับจากการดำเนินงานนั้น  ๆ
             3.  มุ่งเน้นที่จุดสิ้นสุดของกิจกรรมหรือการดำเนินงานว่าได้ผลตามที่ตั้งไว้หรือไม่                        4.  มีตัวชี้วัด (Indicator) ที่ชัดเจน

ตัวอย่าง การแก้ปัญหายาเสพติดในสังคมไทย

                      หากคิดอย่างเน้นประสิทธิภาพ (Efficiency) ก็จะดูได้จาก การไล่ล่าจับยาเสพติด ซึ่งนับเป็นจำนวนเม็ดหรือมูลค่าซื้อขายในตลาดได้ หรือ การรับรักษาพยาบาลผู้ป่วย หากรับได้มาก เพิ่มขึ้นกว่าที่ผ่านมา ส่วนหนึ่งก็ถือว่ารัฐบาลได้ดำเนินการอย่างมีประสิทธิภาพ

                   หากคิดอย่างเน้นประสิทธิผล (Effectiveness) จะไม่ดูเพียงการปราบหรือปรามยาเสพติดในประเทศ แต่อาจเน้นการตัดเส้นทางยาเสพติดในเส้นทางสากล(International route) ด้วย หากจะดูแลผู้ป่วย คิดอย่างเน้นประสิทธิผล ก็ยังถือว่าเป็นการตั้งรับ ต้องเน้นไปที่การป้องกัน (Preventive measures) ตัดโอกาสที่เยาวชนจะเสี่ยงที่จะไปเสพยา การต้องส่งเสริมกิจกรรมไปจนถึงในครอบครัว ให้มีภูมิต้านทาน  ประสิทธิผล ต้องทำให้เกิดผลจริง และเป็นผลในทั้งระยะสั้นและยาว ทำให้สังคมไทยปลอดยาเสพติด

ประสิทธิภาพ และประสิทธิผล มีความหมายแตกต่างกัน

               สืบเนื่องมาจากบันทึกครั้งที่แล้วที่ได้นำเสนอความแตกต่างของคำว่า ผลผลิต  ผลกระทบ และผลลัพธ์ และวันนี้ก็มีคำศัพท์ที่เกี่ยวกับการประเมินอีก 2 คำ คือ ประสิทธิผล (effectiveness) และประสิทธิภาพ (efficiency)ที่มักมีการใช้กันบ่อย แต่อาจจะไม่ชัดเจนว่าแตกต่างกันอย่างไร โดย 2 คำนี้จะใช้สำหรับพิจารณาความสำเร็จของงาน โครงการ หรือกิจกรรม 

 ประสิทธิผล (effectiveness) หมายถึง การบรรลุตามวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายที่พึงปรารถนาหรือเป็นไปตามที่คาดหวังไว้  พูดง่ายๆ ชัดๆ ก็คือ ประสิทธิผล พิจารณาจากการนำผลของงาน โครงการ หรือกิจกรรม ที่ได้รับเปรียบเทียบกับวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมาย

               ประสิทธิภาพ (efficiency) หมายถึง ผลสำเร็จที่พิจารณาในแง่ของเศรษฐศาสตร์ ที่มีตัวบ่งชี้ ได้แก่ ความประหยัด หรือคุ้มค่า (ประหยัดต้นทุน ประหยัดทรัพยากร ประหยัดเวลา) ความทันเวลา และ มีคุณภาพ (ทั้งกระบวนการ ได้แก่ Input Process และ Output)

การพิจารณาประสิทธิภาพนั้นจะกระทำหลังจากพิจารณาประสิทธิผล  นั่นคือ ประสิทธิภาพของงาน โครงการ หรือกิจกรรมเกิดภายหลังประสิทธิผล

               ดังนั้นหากงาน โครงการ หรือกิจกรรมไม่มีประสิทธิผลแล้ว ประสิทธิภาพก็คงไม่เกิด  

 การทำงานที่ประสบผลสำเร็จ จะต้องมีทั้งประสิทธิผลและมีประสิทธิภาพ